Những điều cơ thể muốn nói với các bạn

23 triệu chứng để nhận biết và nhận định đúng
 
Bài trên tạp chí Reader's Digest, số tháng 6, 2020 của bà Lisa Bendall
 
Người dịch: Lưu Minh Mẫn, Đinh Tuyết Hạnh và Nguyễn Hoàng Hải
 
Nhiều người trong chúng ta khi sức khỏe có vấn đề thì hay có xu hướng chờ đợi, trước khi chúng ta đi tìm sự cố vấn của bác sĩ. Tuy nhiên, nếu các bạn gặp các triệu chứng sau đây, các bạn nên đến bác sĩ ngay lập tức.
 
Triệu chứng đột ngột:
 
Rối loạn ngôn ngữ
Khi một người đột ngột rối loạn trong lời nói và nghe hiểu (Sprach- und Verständnisstörung), có thể đó là dấu hiệu của đột quỵ ở trung tâm xử lý âm thanh và ngôn ngữ của não (Sprachzentrum des Gehirns).
“Khi người đó nói không rõ ràng, lẫn lộn các từ ngữ hoặc không hiểu những gì bạn đang nói”, nhà thần kinh học Leanne K. Casaubon tại Bệnh viện Toronto Western Hospital, Gia Nã Đại giải thích thêm.
Một triệu chứng khác nữa có thể là  bộ mặt bị kéo dài xuống một bên. Bạn hay một người khác ở chung quanh phải gọi điện thoại cho bác sĩ cấp cứu ngay lập tức khi tình nghi là bệnh nhân bị đột quỵ.
 
Cánh tay bị yếu và tê
Khi tay hay chân có những cảm giác lạ đó cũng có thể là dấu hiệu bị đôt quỵ hay một biến cố từ tim mạch. Bạn nên gọi bác sĩ cấp cứu, khi những triệu chứng đó đột ngột xuất hiện và chỉ ở một bên cơ thể - và nhất là khi bạn không thể đưa hai tay lên cao cùng một lúc.
Thay đổi cảm giác ở tay chân cũng có thể xảy ra với các bệnh về thần kinh hoặc biến cố tim.
 
Đau vùng ngực
Tuy đó là triệu chứng thông thường nhất cho bệnh đột quỵ tim, nhưng vẫn có rất nhiều người phớt lờ triệu chứng này.
Tiêu hoá bị hổn loạn, ợ nóng và sự lo sợ cũng có thể gây ra đau đớn trong lồng ngực.
Tuy nhiên muốn chẩn đoán chính xác chúng ta phải đến phòng cấp cứu, nơi xét nghiệm máu, để xét nghiệm hình ảnh hoặc những kiểm tra khác nhanh chóng cho mình biết rõ ràng về căn bệnh.
 
Áp lực ở hàm và gáy
Không phải ai bị đột quỵ cũng bị đau ở lồng ngực – nhất là ở phụ nữ thì triệu chứng này không phải là điều bắt buộc. Thay vào đó, bạn có thể cảm thấy bị áp lực hoặc đau ở cánh tay, gáy, hàm hoặc lưng. Cũng có thể có những nguyên nhân khác cho việc này. Tuy nhiên, nếu cảm giác đó là mới và không biến mất sau vài phút, bạn nên gọi hỏi bác sĩ hoặc đến khám.
 
Rối loạn thị lực
Nhìn thấy hình đôi, mờ mắt hoặc mất một phía của trường thị giác (bạn có thể chỉ thấy một nửa màn hình vi tính) có thể là biểu thị đột quỵ.
Có những nguyên nhân không đáng lo khác có thể gây ra rối loạn thị giác đột ngột, chẳng hạn như chứng hoa mắt đau đầu (Migräneaura), nhưng cũng nguy hiễm đến tính mạng.
"Nguyên nhân đáng sợ, đó là do sự phình động mạch não (Aneurysma). Động mạch não này có thể ấn vào dây thần kinh điều khiển độ quay của mắt", Tiến sĩ Lorne Bellan nói, bà là giám đốc Viện nhãn khoa tại Đại học Manitoba ở Winnipeg, Canada.
"Theo quy định, những người bị ảnh hưởng (phình động mạch não) đột nhiên nhìn thấy hình ảnh đôi. Sự điều trị khẩn cấp sẽ ngăn ngừa động mạch não không bị to phình và rách”.
 
Nhìn thấy nhiều điểm chấm và sét đánh
Với tuổi ngày càng tăng thì việc nhìn thấy ruồi bay (mouches volantes) hay tia sét không có gì là lạ.
Phần lớn đó là dấu hiệu không đáng lo do thủy tinh thể trong mắt thay đổi. Tuy nhiên, nếu có những tia sáng rất đột ngột hoặc vô số điểm chấm trong tầm nhìn, đó có thể là dấu hiệu của sự bong võng mạc (Netzhautablösung). Đây là một trường hợp khẩn cấp có thể dẫn đến mù lòa. Vì vậy, các bạn nên đi kiểm tra ngay lập tức.
 
Gáy bị cứng
Ở giai đoạn đầu, bệnh viêm màng não giống như cúm với các triệu chứng như đau đầu và sốt cao. Ngoài những triệu chứng đó ra, người bị viêm màng não và viêm màng tủy sống còn bị thêm triệu chứng đặc trưng là cứng  gáy, bị đau khi bạn cố gắng đặt cằm lên ngực.
"Nếu bệnh viêm màng não do vi khuẩn không được điều trị sớm, nó có thể gây tử vong", theo nhận định của cựu chủ tịch Hiệp hội bác sĩ Cấp cứu Canada, Dr. Paul Pageau từ Ottawa. "Cứ mỗi giờ mà đình hoản sự chữa trị bằng thuốc kháng sinh thích ứng, nguy cơ khuyết tật và tử vong sẽ tăng lên”.


 
Hình 2: Cổ gáy bị cứng
thêm vào đó có những triệu chứng giống như cảm cúm có thể là dấu hiệu của bệnh viêm màng não
 
Ngứa cổ họng
Cảm giác ngứa cổ họng có thể là do dị ứng, một phản ứng quá mức của cơ thể.
Thường được bắt đầu với các triệu chứng là da mẩn đỏ, ngứa ngáy, kế tiếp là da sưng lên.
Nhân tố gây dị ứng phổ biến nhất là thực phẩm, thuốc men hay là bị côn trùng cắn.
Nhưng có đến 20% trường hợp dị ứng là không rõ nguyên nhân.
Đôi lúc dị ứng dẫn đến sự tắt nghẹn đường hô hấp. „Cho nên khi thấy môi hay lưỡi bị sưng, khó thở, hay tình trạng sức khỏe của bạn xấu đi, bạn phải đi đến chỗ cấp cứu“, bác sĩ Pageau khuyên .
 
Những triệu  chứng không rõ nguyên nhân
 
Bị giảm cân
Nếu trong thời gian từ 6 đến 12 tháng mà bạn bị sụt  5% trọng lượng cơ thể ngoài ý muốn thì bạn nên đi khám. Thêm vào đó nếu bạn thấy đau bụng hay bị sưng vùng bụng, hay cảm thấy muốn ói thì phải đi khám sớm hơn nữa .
Bị giảm cân có nhiều nguyên nhân, trong đó là bệnh „loét dạ dầy“ (Magengeschwüre), bịnh celiac  (Zöliakie = thành ruột bị tổn hại vì cơ thể phản ứng với tinh bột của ngũ cốc như lúa mì, lúa mạch…), bị nhiễm trùng, tuyến giáp có vấn đề, bệnh tâm lý, phản ứng phụ của thuốc, hay là bịnh ung thư. 


Hình 3: Xuống cân không chủ đích
có nhiều nguyên nhân, từ bệnh loét dạ dày cho đến ung thư. Trong mọi trường hợp bạn cần đến bác sĩ khám bệnh.
 
Đường lằn đỏ trên da
Khi những vi trùng như Streptokokken hay Staphylokokken xâm nhập vào da, thường là do vết đứt, trầy xước hay do côn trùng cắn, từ đó làm cho những lớp da bên dưới bị nhiễm trùng, làm vết thương sẽ bị nặng lên và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
Khi da bạn bị mẩn đỏ, nóng rang và bị lở loét, mà trong một hay hai ngày vết thương càng lớn hơn hay lan tỏa thành nhiều lằn dài khắp cơ thể thì chắc chắn là bạn phải uống thuốc trụ sinh.
Đối với người khỏe mạnh thì chỉ cần đến bác sĩ nhà (Hausarzt) khám bệnh là đủ. Còn nếu bạn không khỏe hay thấy bịnh ngày càng nặng hơn thì phải đến phòng cấp cứu.
 
Chóng mặt hay bất tỉnh, ngất xỉu
Thông thường thì sự xây xẩm trong chốc lát là do huyết áp bị xuống thấp đột ngột. Đối với một số người thì đó là hiện tượng bình thường, với số người khác thì đó là dấu hiệu có bịnh tiềm ẩn.
Huyết áp thấp có thể là do bạn có bịnh về tim mạch, nhiễm trùng trong người hay do rối loạn hệ thần kinh não bộ .
Người không tỉnh táo có thể là do bịnh thiếu máu. Chóng mặt cũng thường là do trong tai có vấn đề.
Nếu bạn cảm thấy sắp ngất đi, mặc dù mình đang ngồi hay là bị choáng váng nhiều đến nổi không đi được nữa, bạn phải tìm người giúp đỡ khẩn cấp .
 
Máu trong nước tiểu hay trong phân
Thuốc và đồ ăn bạn dùng có thể làm thay đổi màu của nước tiểu và phân.
Có thể là do bịnh trĩ (Hämorrhoiden). Nếu tiểu tiện mà thấy có máu trong cầu tiêu thì phải đi bác sĩ để tìm ra nguyên nhân.
Có thể đó là dấu hiệu của bịnh ung thư, bịnh viêm bàng quang (bọng đái), sỏi thận, rách nứt hậu môn (Analfissuren) hay là viêm đường ruột.
 
 Thở ngắn, hụt hơi
Nếu bạn bị khó thở nặng đến nổi không đi được nữa hay không nói được hết một câu, bạn phải gọi cấp cứu ngay. Đó có thể là do bịnh nhồi máu cơ tim (Herzinfarkt), viêm phổi, hen suyễn, phổi bị nghẹn vì túi khí trong phổi bị phồng lên (Emphysen) hay vì có cục máu đông trong phổi.
Nếu sự khó thở không làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của bạn thì không cần đi cấp cứu nhưng bạn nên đi nhờ bác sĩ khám tim, phổi và tìm những nguyên nhân gây nên thở khó.
 
 Khi những triệu chứng kéo dài
 
Khan tiếng và ho
Khi thanh quản và cổ họng của bạn bị đau trong vòng một tuần mà chưa thấy bớt, nguyên nhân có thể do hút thuốc lá, ô nhiễm không khí hay bạn đã sử dụng giọng nói quá mức.
Một số nguyên nhân khác có thể là căn bệnh trào ngược chất acit trong dạ dày lên thực quản (GERD). Nếu bệnh này không được chữa trị sẽ dẫn đến việc chảy máu và để lại vết thẹo trong thành thực quản. Bác sĩ phải xem coi có cần chữa trị không và xác định rõ là không phải do khối u trong phổi hay trong cổ .
 
Khi nốt ruồi thay đổi
Trong khi số bịnh ung thư tổng quát hiện nay đang hạ xuống thì con số bịnh ung thư da đen ở nhiều nước Âu châu lại tăng 3 đến 7% theo thống kê của hội Melanoma Patient Network Europe.
Theo thống kê trên toàn thế giới của nhóm thống kê ung thư (Krebsstatistik) Globocan thì ở Âu châu trong năm 2018 có khoảng 144.000 bệnh mới và gần 27.000 ca tử vong.
Một điều khả quan là từ năm 2011 đã có 10 cách chữa trị mới được phép áp dụng. Các chuyên gia khuyên chúng ta nên tự khám hàng tháng và quan sát tất cả những nốt trên da, coi chúng có phát triển lớn lên hay thay đổi, bị chảy máu. Khi đường ranh giới giữa nốt ruồi và da không rõ nét, màu lúc đậm lúc lợt và hình dạng mất cân đối thì có thể đó là dấu hiệu của ung thư da.
Bà Monica Behl, bác sĩ chuyên khoa ung thư của viện ung thư Gia nả đại ở Saskatchewan khuyên: „ Bạn hãy để cây thước gần nốt ruồi và chụp một tấm hình. Như vậy bạn có thể đo được chính xác kích thước của nốt ruồi và nhận biết được nó có thay đổi hay không. „
 
Ngáy to
Bạn có phải là người ngáy to không ? Nếu đúng vậy, có lẽ bạn đang mắc phải bịnh „ngưng thở khi ngủ“ (obstruktive Schlafapnoe).Với bịnh này các cơ bắp đằng sau cổ họng bị cứng trong khi ngủ làm tắc nghẽn các đường hô hấp.
Tại cuôc họp thượng đỉnh của Hội hô hấp (Respiratory Society) châu Âu năm 2018 với sự tham dự của 16 quốc gia, một công trình nghiên cứu đã được công bố. Theo đó 90 triệu người Âu châu mắc phải bịnh „ngưng thở khi ngủ“. Những bịnh nhân này trong khi ngủ, mỗi tiếng đã ngừng thở hơn 5 lần và mỗi lần ít nhất là ngừng thở 10 giây. Dư cân mập phì và tuổi cao là hai nguy cơ dẫn đến bịnh này (càng mập, càng già thì càng nguy hiểm hơn).
„Ngưng thở khi ngủ“ dẫn đến tình trạng nguy hiểm ít dưỡng khí trong máu. Qua đó có thể dễ dẫn đến bịnh rối loạn tim mạch và sự hủy hoại mạch máu.
Những phương pháp trị bịnh được nhắc đến là CPAP (Continous Positive Airways Pressure) : mặt nạ khi thở (Atemmaske), nẹp cắn (Bissschiene) và mổ.
 
Nôn mửa và Tiêu chảy
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nôn mửa và tiêu chảy: ngộ độc thức ăn, nhức đầu kinh niên, cúm đường tiêu hóa (Magen-Darm-Grippe), trạng thái hồi hộp. Trong nhiều trường hợp, các triệu chứng vừa nêu trên sẽ biến mất trong vài ngày. Nếu các triệu chứng đó kéo dài hơn vài ngày hay quay trở lại nhiếu lần trong vòng 1 tháng các bạn nên đi đến bác sĩ để điều trị.
Những triệu chứng của sưng đường ruột kinh niên hay sạn thận phải được điều trị bởi các bác sĩ. Nếu các bạn bị đau bụng dữ dội, nhức đầu, sốt, hay có máu khi bị nôn mửa cũng như khi đi tiêu nên xem là tình trạng cấp cứu, khẩn cấp và phải đến bệnh viện ngay lập tức.
 
Mệt mỏi khác thường, dữ dội
Theo thông báo của Hội sức khỏe thế giới (WHO), chỉ một nửa dân Âu châu ngủ đủ mỗi đêm 8 tiếng như được khuyên, bởi vậy không ngạc nhiên khi nhiều người cảm thấy mệt mỏi. Ngoài ra nếu bạn cảm thấy kiệt sức đến nỗi không tập trung được và ban ngày mà ngủ gục, đó có thể là các triệu chứng của việc thiếu sắt, bịnh bướu cổ thiếu Jod, ngưng thở khi ngủ, khủng hoảng tinh thần hay ung thư.
 
Sưng các hạch
Khi các hạch của bạn sưng lên, đó là dấu hiệu cơ thể của bạn đang chiến đấu với việc nhiễm trùng. Nhưng nếu các hạch dọc hai bên cổ, đằng sau tai, ở dưới nách và ở các bẹn sưng lớn cũng như không nhỏ lại bình thường sau 3 cho đến 4 tuần, bạn nên đến bác sĩ để điều trị. Các bịnh về rối loạn hệ thống kháng thể như Lupus hay sưng khớp (reuthmatoide Arthritis) có thể làm các hạch bị sưng kinh niên. Ngay cả ung thư hay nhiễm độc do vết cắn của côn trùng, bọ ve (Lyme-Borreliose) cũng có các triệu chứng sưng hạch.
 
Buồn bã
Nếu bạn luôn luôn buồn bã vô cớ và sau 2 tuần lễ vẫn còn triệu chứng này bạn nên tìm đến bác sĩ. Nếu trầm cảm không được chữa trị nó sẽ nguy hại đến cơ thể của bạn và  dẫn đến tình trạng cô lập xã hội.
Tổ chức sức khỏe thế giới (WHO) công bố có khoảng 20 triệu người Âu châu năm 2018 bị trầm cảm kinh niên và khoảng một nửa trong số đó không được chữa trị. Những bệnh mãn tính kinh niên đã có trước như sưng thấp khớp (Arthritis) là những nguy cơ dẫn đến bệnh trầm cảm. Các bạn nên đến bác sĩ điều trị thay vì tự hành hạ, làm tổn thương mình.
 
Các trạng thái, cảm giác kỳ lạ
 
Khát nước hơn bình thường
Đó có thể là triệu chứng của bệnh tiểu đường. Nếu trong nước tiểu của bạn có nhiều đường, vì cơ thể của bạn không hấp thụ được hết lượng đường này, bạn có thể bị mất nước. Bạn nên suy nghĩ lại việc khát nước này có bình thường không? Bạn có thể khát nước vì ngoài trời đang rất nóng hay  bạn uống nước quá ít so với mọi khi.
 
Đau một bên chân
Có thể là bạn đang bị nghẽn một thần kinh hay đang bị giản các cơ bắp (Muskelzerrung). Nhưng trong một bài tường thuật của tờ báo Thrombosis Research xuất bản năm 2018, mỗi năm tại Âu châu có khoảng 435.000 trường hợp nghẽn mạch máu ở chân. Nhiều trường hợp này dẫn đến việc nghẽn mạch máu trong phổi làm chết người.
Tình trạng đông máu ở mạch máu chân hay những tĩnh mạch sâu có thể làm bạn có cảm tưởng bị vọp bẻ. Ngoài ra bạn có thể bị sưng chân hay bị bầm đỏ. Khoảng 1/3 những người có triệu chứng đông máu chân mà không được điều trị thì chỗ máu đông sẽ đi vào phổi làm tắc nghẽn các đường máu lưu thông rất nguy hiểm. Yếu tố nguy hiểm có thể dẫn đến bịnh nghẽn mạch máu là bạn vừa trải qua một ca mổ cũng như bạn không vận động cơ thể một thời gian dài.
 
Nuốt khó khăn
Nguyên nhân thường xẫy ra là nhiễm trùng vì vi khuẩn, vì thế các cơ bắp ở cổ họng bị sưng. Ngoài ra cũng có thể bạn nuốt thức ăn có cạnh sắc, làm trầy ống thực quản. Bạn nên súc miệng (gurgeln) bằng nước muối hoặc trà Salbei vài ngày. Nếu không bớt bạn nên đến bác sĩ để chữa trị. Một vài căn bệnh như ung thư hay „trào ngược chất acit trong dạ dày lên thực quản“ (GERD ) có thể tạo khối u hay thay đổi cấu trúc của cổ họng./.

Nguồn: Tạp chí Reader's Digest, số tháng 6, 2020 tác giả Lisa Bendall